Αρκαδικό Βήμα: "Ο καπετάν- Νίκος Κωστάρας - ΕΝΑΣ ΓΝΗΣΙΟΣ ΛΑΪΚΟΣ ΑΦΗΓΗΤΗΣ του Γιάννη Ανδρικόπουλου

Δείτε όλες τις σελίδες της εφημερίδας στο:
http://arkadikes-selides.blogspot.gr/
email:  kepeme@gmail.com

Κατάθλιψη - Το άλγος της ψυχής

Του ΝΙΚΟΥ Ι. ΚΩΣΤΑΡΑ

«Κοιλάς κλαυθμώνων είναι η ζωή και δίκην εκκρεμούς κινείται μεταξύ θλίψεων και οδύνας» (ΣΟΠΕΝΑΟΥΕΡ)

Με αφορμή την παγκόσμια ημέρα ψυχικής υγείας που καθιερώθηκε στις 10 Οκτωβρίου, η κατάθλιψη είναι η αρρώστια της εποχής μας.

Στο κατώφλι του 21ου αιώνα στο μεταίχμιο μεταξύ εικονικής πραγματικότητας και πλασματι­κής ζωής, στην καταναλωτική κοινωνία, η κατάθλιψη ντύνεται τα σκούρα της γοητείας χρώματα. Ο σύγχρονος άν­θρωπος αρνήθηκε το Θεό, απέρριψε την προσωπική αναζήτηση του βάθους της ζωής και βυθίστηκε στην ανία και την α­πελπισία. Γιατί στις σύγχρονες κοινω­νίες ο άνθρωπος κέρδισε το τεχνολογι­κό σύστημα, απώλεσε όμως την... «ψυ­χή» του, την ψυχική ωραιότητα. Μάλι­στα η φοβερότερη ασθένεια των καιρών μας είναι ο μαρασμός της ψυχής. Το άλ­γος της ψυχής. Η κατάθλιψη. Μια μάστι­γα στη στροφή του αιώνα. Γεννήθηκε μαζί με τον άνθρωπο η θλίψη ή είναι αρ­ρώστια της εποχής,. Η κατάθλιψη δεν εί­ναι σίγουρα, καινόν υπό τον ήλιον. Εί­ναι όμως το διαρκώς επανερχόμενον κενόν υπό τον ήλιον. Κάθε γενιά φαίνε­ται να έχει την κατάθλιψη που της αξί­ζει. Τι είναι κατάθλιψη;

Από τον καιρό του Ιπποκράτη, που την ονόμασε μελαγχολία ως τις μέρες μας, έχουν γίνει αμέτρητες προσπάθει­ες να ταξινομηθεί η κατάθλιψη «Κατά­θλιψη είναι η παθολογική κατάσταση που εκδηλώνεται με αισθήματα βαθιάς απογοήτευσης και απαισιοδοξίας για τη ζωή,, υποτίμηση της προσωπικής αξίας του πάσχοντος και μείωση των δραστη­ριοτήτων του» (Λεξικό καθηγητή Γ. Μπαμπινιώτη). Γι’ αυτό ο Ιπποκράτης έλεγε: «Οι άνθρωποι θα ‘πρεπε να γνωρίζουν ότι μόνο από το μυαλό προέρχονται οι χαρές, οι απολαύσεις, το γέλιο και τα παιχνίδια, η λύπη, η μελαγχολία και ο θρήνος».

Η Ελληνική μυθολογία την χάρισε στην Περσεφόνη, την κόρη της θεάς Δήμητρας, αφού την έκανε σύζυγο του ο Πλούτων, ο Θεός του Άδη. Όπως και την κατάθλιψη του Βελλερεφόντη, που περιπλανιέται στο κενό, μακριά από τους θεούς, μακριά από τους ανθρώπους σε μια έρημο δίχως όρια (Ιλιάς Ζ’ 200-203). Στην Αγία Γραφή περιγράφεται κλασσικό το παράδειγμα της κατάθλι­ψης, η περίπτωση του βασιλιά Σαούλ τον οποίο προσπαθούσε να ψυχαγωγή­σει και ν' ανακουφίσει ο Δαυίδ με την κι­θάρα του και τα τραγούδια του. Ενώ αρ­γότερα στην ίδια ασθένεια περιπίπτει και ο ίδιος ο Δαυίδ ανακράζοντας: «Για­τί είσαι γεμάτη λύπη, ω ψυχή μου; Γιατί με συγκλονίζεις ολόκληρο και με βυθί­ζεις στη μελαγχολία και στον πόνο;» (Ψαλμ. 41). Ματαιότης ματαιοτήτων, τα πάντα ματαιότης.

«Η ζωή είναι απέραντος πόνος. Οι άνθρωποι είναι αξιολύπητοι». Αυτό εί­ναι το απόσταγμα από την «κάθοδο» της κόρης του Ινδού Θεού Ίντρα στη γη, όπου την έστειλε ο πατέρας της να γνωρίσει τη ζωή και τους ανθρώπους. Από την πρώτη ώρα των αιώνων, ό­που οι άνθρωποι ζουν, δρουν, σκέφτο­νται και γράφουν, δεν παύουν να οδύ­ρονται για το βιοτικό πόνο - που τον προκαλούν οι ίδιοι στους άλλους και τον εαυτό τους. Και τούτος είναι ο πό­νος ο βαρύτερος: «Πιότερος ο πόνος θλίβει αν φανεί πως τον διάλεξες ο ί­διος». «Των δε πημονών μάλιστα λυπούσ' αι φανώσιν αυθαίρετοι» θα πει ο εξάγγελος στον Οιδίποδα Τύραννο (Σοφοκλής Οιδίπους Τύραννος, στ. 1230). Ο Ηγησίας (30ς π.Χ.) υπήρξε ο πρώτος φιλόσοφος της απαισιοδοξίας: «Την ευδαιμονίαν όλως αδύνατον είναι το μεν γαρ σώμα πολλών αναπεπλήσθαι παθημάτων την δε ψυχήν συμπαθείν τω σώματι και ταράττεσθαι, την δε τύχην πολλά των κατ’ ελπίδα κωλύειν» (Διογένης Λαέρτιος, 11, 94). Και ο Αρτουρ Σοπενάουρ, ο φιλόσο­φος της απαισιοδοξίας τονίζει: «Η αν­θρώπινη ζωή κυμαίνεται σαν το εκκρε­μές ενός ρολογιού, ανάμεσα στη λύπη και την πλήξη που αποτελούν τα δύο α­κραία στοιχεία της». Η κατάθλιψη προ­σβάλλει το κεντρικότερο και σπουδαιό­τερο όργανο του ανθρώπου. Την καρδιά της ψυχής του. Ο Άγιος Νείλος παρο­μοιάζει την κατάθλιψη με σκουλήκι, που κατατρώγει την καρδιά του ανθρώπου λέγοντας «λύπη σκώληξ καρδίας- και συνεχίζει "όταν η κατάθλιψη καταλάβει την ψυχή του ανθρώπου παραλύει τη ζωντάνια της, την υπομονή της και την σκοτεινιάζει. Η κατάθλιψις είναι εμπό­διο για κάθε κατόρθωμα» (Migne 79).

Και ο Άγιος Κασσιανός τονίζει «με την κατάθλιψη ο άνθρωπος απομακρύνε­ται από κάθε καλή συναναστροφή, επι­διώκει τη μόνωση και καταντάει στην α­πόγνωση», παίρνοντας χάπια ευτυχίας. Υπολογίζεται ότι δέκα εκατομμύρια άνθρωποι στον κόσμο έχουν πάρει prosac. «Τα προβλήματα του αλκοολισμού και της εξάρτισης από τα ναρκωτικά έχουν σχέση με την κατάθλιψη. Συχνά η αναζήτηση της ευφορίας αρχίζει σα μια φυγή από την κατάπτωση που νιώθουμε» (Νάθαν Κλάιν - γιατρός). Την κατάθλιψη χαρακτηρίζει κυρίως το συναίσθημα της λύπης, αλλά χαρα­κτηριστικά είναι άγχος και φόβος, συ­ναισθήματα ενοχής και τύψεις, θυμός, μίσος, ανία και κούραση, απογοήτευση, απελπισία, απόγνωση - συναισθήματα που δηλώνουν ψυχικό πόνο και απαισιο­δοξία. Γενικά μπορούμε να τα χαρακτη­ρίσουμε ως συναισθήματα δυσφορίας με αρνητικά συμπτώματα: αϋπνία, δυ­σπεψία, δυσκοιλιότητα, ανορεξία, ψυ­χοκινητική διέγερση και ελάττωση της ενεργητικότητας. Η κατάθλιψη είναι πο­λύ διαδεδομένη ασθένεια στην εποχή μας σύμφωνα με παρατηρήσεις των σύγχρονων γιατρών. Μάλιστα κρύβεται συχνά πίσω από σωματικά συμπτώματα (συγκεκαλυμμένες καταθλίψεις).

Η ύπαρξη των απωθημένων ορμών, ενοχών μπορεί να καταλήξει σε ψυχο­σωματικές αρρώστιες. Αν αντί την πάλη διαλέξουμε τη νάρκωση δημιουργού­νται μέσα μας νευρωτικές καταστάσεις που για να θεραπευτούν απαιτείται επι­στημονική επέμβαση. Στην εποχή μας η κατάθλιψη σαν μεταδοτική αρρώστια σε χιλιάδες ανθρώπους βρίσκεται μέσα στα 8 συχνότερα νοσήματα (καρκίνος, καρδιοπάθεια, διαβήτης, εγκεφαλικά, υ­πέρταση, αναπνευστικά και AIDS). Δια­πιστώθηκε από μελέτη της παγκόσμιας Οργάνωσης Υγείας (2000) ότι το 21,3% πάσχουν από κατάθλιψη και διαταραχή γενικού άγχους. Η νόσος κρύβεται συ­χνά πίσω από σωματικά συμπτώματα και χρόνια άλγη.

Από ψυχικές διαταραχές και κατάθλι­ψη υποφέρουν ένα στα δέκα παιδιά στην Ελλάδα με βάση στοιχεία που παρουσίασε ο αναπληρωτής καθηγητής παιδο­ψυχιατρικής Ιωάν. Τσιάνης. Ήδη τριακόσιες χιλιάδες ελ­ληνόπουλα παρου­σιάζουν κατάθλιψη, κατάσταση για την οποία ευθύνονται ψυχοκοινωνικοί και βιολογικοί παράγο­ντες και από τον τρόπο συμπεριφο­ράς του συγγενι­κού περιβάλλοντος αλλά κι έλλειψη ε­πικοινωνίας μεταξύ γονέων και παι­διών. Αλίμονο στα παιδιά του 21αιώνα που οι γονείς δεν φρόντισαν να τα μάθουν στις κα­κουχίες και στις α­ντίξοες περιστά­σεις. Αργά ή γρή­γορα θα πάθουν άγχος, μελαγχο­λία, κατάθλιψη. Έξι εκατομμύρια παιδιά και τρία εκατομμύρια έφηβοι πάσχουν από κατάθλιψη, άγχος και άλλες ψυχικές διαταραχές στις Η.Π.Α., όπου το prosac χορηγείται και σε επτάχρονα παιδιά.

Ακόμη 5% των εφήβων κοριτσιών αντιμετωπίζει πρό­βλημα ψυχογε­νούς ανορεξίας, ι­σοδύναμης της κα­τάθλιψης. Μια λεβεντοκοπέλλα, σπουδάστρια της Γυμναστικής Ακα­δημίας μου εκμυστηρεύτηκε ότι στην Ακαδημία υποβόσκει η κατάθλιψη. Από κει συμπεραίνει κανείς τι γίνεται στις άλλες σχολές. Κα­τάθλιψη στα νιάτα δημιουργίας από α­βέβαιο μέλλον και συναισθηματική απο­μόνωση. «Η ανησυχία θα ‘πρεπε να μας οδηγεί σε δράση κι όχι στην κατάθλιψη» (Κάρεν Χόρνεϋ – ψυχαναλύτρια).

Ο καταθλιπτικός αντιλαμβάνεται τον κόσμο χωρίς ευχαρίστηση με παραμορ­φωτικό φακό. Ζει σε μια εναλλαγή αϋ­πνιών και υπνηλιών, ανορεξίας και βου­λιμίας, υπερέντασης και απραξίας. Νιώ­θει άχρηστος, ανάξιος. Δυστυχώς ζού­με σε μια εποχή προϊούσης παρακμής με την αναβίωση του Καρυωτακισμού. Για τον Κώστα Καριωτάκη πόνος και ζωή σήμαιναν το ίδιο πράγμα. Όπως και σ ποιητής Ν, Καρούζος έλεγε: «Την θέ­λω εγώ την απελπισία μου, δεν την αλ­λάζω με θαλπωρή άλλη». «Καλημέρα θλίψη», την καλωσορίζει φιλικά η Φραν­σουά Σαγκάν. «Συννεφιασμένη Κυρια­κή, μοιάζεις με την καρδιά μου», τρα­γουδάει ο αξέχαστος Τσιτσάνης. «Ο νους ζει στο δικό του κόσμο και μόνος του μπορεί να μετατρέψει την κόλαση σε παράδεισο και τον παράδεισο σε κόλαση. Κι αν ο άνθρωπος παθαίνει κατάθλιψη, σ’ αυτό φταίει που λείπει από μέσα ο Θεός δηλ. μια πίστη, ένα ιδανικό, ένας σκοπός της ζωής», τονίζει ο ψυχαναλυτής Βίκτωρ Φλανκλ.

Ο Κομφούκιος τόνιζε: Αλη­θινά γενναίος είναι αυτός που δεν α­πελπίζεται ποτέ. Και ο δικός μας ακαδημαϊκός Μενέλαος Παλλάντιος συνιστά: Μην απελπίζεσαι πίσω από τα σύννεφα, πάντα κάποιος ήλιος περιμένει. Υπάρχει πάντα ομορφιά στη ζωή αρκεί να θελή­σεις να τη δεις. «Η τελευταία και ορι­στική νίκη του Διαβόλου είναι όταν σπείρει σε μια ψυχή την απαισιοδοξία και την απόγνωση» (Ιωάννης Χρυσό­στομος).

Και κλείνω με την Ντενίζ Λεγκύ, γαλλίδα χωρίς πόδια και χέρια. «Βοήθη­σε τον εαυτό σου. Ο ουρανός θα σε βοηθήσει. Ο πόνος μας βοηθάει ν' ανα­καλύψουμε μέσα μας άγνωστες δυνά­μεις που βρίσκονται σε λανθασμένη κα­τάσταση. Πόνος, ξύπνημα κι ανάσταση ζωής». Χωρίς ν' αναφέρω τον νομπελί­στα φυσικό με την αναπηρική καρέκλα, Στήβεν Χώκινγκ, αλλά και τη διάσημη τυφλή και κωφάλαλη Έλεν Κέλλερ που έλεγε «βρήκα τη ζωή τόσο όμορφη".

Ν. Ι. Κωστάρας

Kαθέλκηση στις 12/9/12 του νεότευκτου FIGALIA PRUDENCE. Καλοτάξιδο

Στη Ρόζη Πιπιλή (σύζυγος Θ. Παπαπετρόπουλου από τη Βάχλια Γορτυνίας), άξια τιμωνιέρισα της Plutofylax.

Συγχαρητήρια για την καθέλκυση στις 12/9/12 του νεότευκτου FIGALIA PRUDENCE. Καλοτάξιδο, προσοδοφόρο, με τη γαλανόλευκη να κυματίζει στην πρύμνη του προς όφελος της Ελληνικής εμπορικής ναυτιλίας. Και για πολλά χρόνια να το καμαρώνει ο μέντορας (καπταν) Γιάννης Πιπιλής.

Με εγκάρδιες ευχές από τον Καπετάν Νικόλα Κωστάρα.

Η ΥΨΩΣΗ ΤΟΥ ΤΙΜΙΟΥ ΣΤΑΥΡΟΥ

Του Νίκου Ι. Κωστάρα

Στις 14 Σεπτεμβρίου γιορτάζουμε την παγκόσμια ύψωση του Τιμίου Σταυρού. Ο Τίμιος Σταυρός είναι το ιερό σύμβολο της χριστιανικής θρησκείας αλλά και το καθημερινό βίωμα των χριστιανών. Ο Σταυρός είναι η Εικόνα του Εσταυρωμένου Χριστού. Εσταυρώθει ο Ιησούς Χριστός ουχί ως κακούργος και ουχί ως Θεός αλλ’ ως άνθρωπος. Δεν διέπραξεν έγκλημα αλλά επωμίσθη τις αμαρτίες των ανθρώπων για να τους λυτρώσει με τον θάνατον και την Ανάστασή Του.   Είναι η πληγή που λύνει τις ποινές των ανθρώπων, πόνος που μεταδίδει τη ζωή, «φυσίζωος αλγηδών». Ο ματωμένος Σταυρός του Κυρίου έγινε από όργανα τιμωρίας, όργανο σωτηρίας. «Ου γαρ έτι καταδίκης εστί τιμωρία αλλά τρόπαιον εδείχθη ημίν σωτηρίας» λέει ένα τροπάριο. Όπως γράφει ο ιερός Χρυσόστομος: «αυτό το καταραμένο και αποτρόπαιο σύμβολο της χειρότερης τιμωρίας, τώρα έχει γίνει ποθητό και αξιαγάπητο». Το αντικείμενο της αισχύνης έγινε η δόξα της εκκλησίας.  Της κατάρας το σύμβολο έγινε «αράς της αρχαίας λύτρον». «Χαράς σημείον», «ζωής ταμείον», «νικοποιόν όπλον». Όργανο θυσίας σωτηρίας, χαράς, αγιασμού και χάριτος. Έχει γίνει «όπλον ειρήνης, αήτητον τρόπαιον».

            Σταυρός! Το ακατάλυτο σύμβολο της θυσίας και το μέτρο της αγάπης του Θεού προς τον άνθρωπο. Πάνω στο ξύλο του Σταυρού, μαζί με το πανάχραντο σώμα Του, ο Κύριος κάρφωσε τις αμαρτίες μας. «Σταυρός υψούται σήμερον και κόσμος αγιάζεται». Η Εκκλησία ιδρύθηκε με το Σταυρό του Ενός και συνεχίζεται με το σταυρό όλων μας. «Όσα ο Ιησούς εδίδαξε με το Ευαγγέλιο σε τρία χρόνια τα ανακεφαλαιώνει πάνω στο Σταυρό σε τρεις ώρες», τονίζει ο Άγιος Αυγουστίνος. Ο Σταυρός είναι το σημείο της καταλλαγής και συμφιλίωσης με το Θεό.

            Ένας Αγιορίτης τονίζει: «Πριν σου στείλει ο Θεός το σταυρό που σηκώνεις, τον κοίταξε με τα πάνσοφα μάτια του, τον εξέτασε με τη θεία λογική Του, τον έλεγξε με την ατελείωτη δικαιοσύνη Του, τον θέρμανε στην γεμάτη αγάπη καρδιά Του, τον ζύγισε καλά με τα στοργικά Του χέρια μη τυχόν και πέσει βαρύτερος απ’ όσο μπορείς να σηκώσεις. Και αφού υπελόγισε το θάρρος σου, τον ευλόγησε, και τον απέθεσε στους ώμους σου. Μπορείς να τον σηκώσεις! Κράτησέ τον κι ανέβαινε από το Γολγοθά προς την Ανάσταση».

            Ο Εσταυρωμένος αγαπά τον παραπλανημένο άνθρωπο, θέλει την ευτυχία του και ανεβαίνει στον Γολγοθά για την σωτηρία του. Από εκεί, με τον ιδρώτα της μεγάλης αγωνίας και το θείο αίμα των πληγών του εκπληρώνει το έσχατο χρέος για την αλήθεια, την αγάπη και τη δικαιοσύνη όλου του κόσμου. Ο Σταυρός είναι η σταυρωμένη αγάπη.

            «Ολόκληρος ο Χριστιανικός πολιτισμός θεμελιώθηκε στη θανάσιμη αγωνία ενός Εσταυρωμένου (Χρ. Μαλεβίτσης). Μονάχα μάτια γεμάτα δάκρυα κι αγνές ψυχές μπορούν να ατενίσουν τον Ιησού, που ύψωσε σε αντικείμενο λατρείας την αμαρτωλή ανθρωπότητα. Ο Ιησούς είναι ο μόνος στον κόσμο που μίλησε από τη μεριά του θύματος του κόσμου τούτου. «Ο Σταυρωμένος Χριστός είναι ο Σταυρωμένος άρτιος άνθρωπος» (Ν. Καζαντζάκης). Για να μπορέσεις να πλησιάσεις τον Εσταυρωμένο, ο καλύτερος και ασφαλέστερος τρόπος είναι να σηκώσεις πάνω στους ώμους σου τον πονεμένο άνθρωπο. Είναι το μόνο φορτίο, που ξαλαφρώνει τον αχθοφόρο και τον ανυψώνει στο Θεό. Ο Εσταυρωμένος λύτρωσε τους ανθρώπους. «Ο Χριστός θα αγωνιά πάνω στο Σταυρό ως τη συντέλεια της Ιστορίας. Δεν πρέπει να κοιμηθούμε όλο αυτό το διάστημα» γράφει ο Πασκάλ. Πάνω σ’ αυτό το ξύλο της ατίμωσης με αδημονία και αγριότητα σταυρώθηκε το πολυτιμότερο συστατικό της ζωής και της μοίρας μας, η αγάπη.

            Σήμερα ο Χριστός ξανασταυρώνεται σαν την αλήθεια. Το κύριο χαρακτηριστικό της διαφθοράς είναι ο εξοβελισμός της αλήθειας. Και αυτοί που λένε την αλήθεια σταυρώνονται ... ώστε να φτάσουμε στις προβλέψεις του Γκαίτε: «Βλέπω να έρχεται ο καιρός, που ο Θεός δεν θα βρίσκει καμιά χαρά στην ανθρωπότητα. Θα πρέπει πάλι να τα συντρίψει όλα, για να ανανεώσει τη δημιουργία». Στην απελπισία του κόσμου ο Σταυρός του Χριστού και ο επ’ αυτού Εσταυρωμένος είναι ο φάρος της Ελπίδας.

Νίκος Ι. Κωστάρας